Gemalen voor dummies

Lagersmit levert al geruime tijd Liquidyne® pompasafdichtingen voor gemalen. In recente gesprekken nam een klant ons mee in het verhaal achter de gemalen. Onder andere hoe belangrijk gemalen voor Nederland zijn en de gevolgen als een gemaal plotseling zou falen. Na een verdieping in deze markt zijn we trots dat Lagersmit meewerkt in het beschermen van het Nederlandse leefomgeving. 

Waarom Nederland gemalen heeft

De bewoonbaarheid en de leefbaarheid van Nederland wordt in grote mate bepaald door de bescherming van duinen en dijken en waterbeheersing. Dit enerzijds om de gevaren van hoog water tegen te gaan en anderzijds om het land achter de dijken droog te houden. Een groot deel van Nederland ligt onder het zeeniveau. Het afvoeren van water is daarbij van levensbelang. Naast het op natuurlijke wijze afvoeren van overtollig water zijn sinds de vroege Middeleeuwen bemaling en gemalen onmisbaar.

Wat een gemaal doet

Het doel van een gemaal is het verplaatsen van water van lager naar hoger gelegen gebieden. In Nederland kunnen we twee soorten gemalen onderscheiden: het polder- en het boezemgemaal. De benaming wordt bepaald door het gebied waarvoor dat gemaal in het peilbeheer voorziet. Een poldergemaal loost bijna altijd op een boezem, of op een rivier of kanaal. Een boezemgemaal loost op een rivier of kanaal of op zee.

Hoe ziet een gemaal eruit?

Gemalen bestaan altijd uit een onderdeel dat het water verzet (het opvoerwerktuig) en een onderdeel dat de machine in beweging zet (het aandrijfwerktuig). Deze elementen vormen het hart van iedere bemalingsinstallatie. Als opvoerwerktuigen zijn meestal vijzels, schepraderen, zuigerpompen, schroefpompen en centrifugaalpompen toegepast. De belangrijkste aandrijfwerktuigen die toegepast zijn in gemalen zijn in volgorde van opkomst de stoommachine, de diesel (olie) motor en de elektromotor. Daarnaast komen zuiggasmotoren, aardgasmotoren, de dual fuelmotor en combinaties van diesel- en elektromotoren voor.

Geschiedenis van het gemaal

Het begon allemaal met primitieve werktuigen voor kunstmatige afvoer van water, met een zeer kleine capaciteit. Vanaf omstreeks 1400 werd windenergie benut in de vorm van de windwatermolen. Tot in de 17e en 18e eeuw was deze molenbemaling het belangrijkste instrument om grote delen van Nederland droog en bewoonbaar te houden. Toch bleven de relatief beperkte capaciteit en vooral de afhankelijkheid van de wind een zorgstuk. Vanaf omstreeks 1900 doet de mechanische bemaling met behulp van stoomenergie zijn intrede. Dit zorgt ervoor dat er nog nauwelijks nieuwe poldermolens gebouwd worden.
Later doet zich een kleine opleving van de windaandrijving zich voor, omstreeks 1920-1930. In die periode worden circa 200 zogeheten Amerikaanse windmolens (ook wel Hercules molens genoemd)  voor kleinere polderbemalingen in Noord Holland en Friesland, geplaatst. Zij zijn een alternatief voor de relatief dure stoombemaling. Vanaf omstreeks 1930 tot op heden worden in incidentele gevallen nog steeds zeer kleine windmolenbemalingen gerealiseerd. In de loop der tijd zijn ze wel verbeterd en worden ze in de sector “Bosmannetjes” genoemd. Ook werden er na 1900 voor de gemalen nieuwe technieken gebruikt, zoals de diesel- en elektromotor.

Gemaal vier noorderkoggen

Gemaal Vier Noorder Koggen, gevestigd in Onderdijk, Noord-Holland, is het neusje van de zalm als we het hebben over innovatieve gemalen. Recentelijk is dit gemaal compleet gerenoveerd verteld Dhr Leo Broers, Beheerder Peilregulerende werken bij het Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier. Door deze renovatie heeft het gemaal een grotere capaciteit verkregen. Berekeningen wijzen uit dat ‘plensbuien’ forser worden en het waterpeil zal stijgen. De pompen van gemaal Vier Noorder Koggen kunnen na de renovatie 1400 kuub water per minuut het IJsselmeer in pompen. Leo Broers:  “Dat is 1.4 kilometer water van 1 meter hoog en 1 meter breed in 1 minuut!” In de oude situatie was dit 1140 kuub water per minuut. Het gemaal had op dat moment twee dieselmotoren en twee elektrisch aangedreven pompen.

Tijdens de renovatie is tevens gekeken hoe de faaloorzaken van het gemaal gereduceerd konden worden. Bij Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier werken elke dag honderden medewerkers aan de bescherming van het land en de kwaliteit van het oppervlaktewater. Veiligheid en algemeen belang staan hoog in het vaandel waardoor het reduceren van faalmomenten belangrijk bevonden wordt. Om deze reden is er besloten om de dieselmotoren van het gemaal te vervangen voor elektrische motoren. Een trend die in de wereld van gemalen op dit moment merkbaar is. Elektrische motoren hebben namelijk minder faalmomenten. De mogelijkheid tot falen is in gemaal Vier Noorder Koggen nog eens extra afgenomen door het opwaarderen van de afdichtingen.

HOE DE LIQUIDYNE AFDICHTING NEDERLAND VEILIGER MAAKT

Tijdens de renovatie van gemaal Vier Noorder Koggen zijn stopbuspakkingen vervangen voor een Nederlandse innovatie, de Liquidyne® afdichting. De Liquidyne is een watergesmeerde pompasafdichting die oorspronkelijk ontwikkeld is voor de baggermarkt. Daarnaast ‘verklapt’ de afdichting zijn conditie op ieder gewenst moment. Hierdoor heeft deze afdichting  een optimale standtijd waardoor het stilleggen van de operatie voor onderhoud en plotseling falen voorkomen wordt. Leo Broers heeft voor de Liquidyne gekozen nadat hij deze in werking had gezien bij gemaal Lijnde in de Haarlemmermeer. De Liquidyne had hier 30.000 uren gedraaid en zag er nog als nieuw uit. Dit in combinatie met het gegeven dat een afdichting op gemaal Vier Noorder Koggen maar 1.200 draaiuren per jaar heeft overtuigde Broers.

Op dit moment levert de Liquidyne Peace of Mind op het gemaal door een:

• optimale standtijd,
• milieuvriendelijkheid (watersmering i.p.v. vetsmering),
• relatief laag energieverbruik.

Deze renovatie maakt gemaal Vier Noorder Koggen een betrouwbaar gemaal die de leefomgeving voor  omgeving en omwonenden een stuk veiliger maakt.

Benieuwd hoe de Liquidyne bij kan dragen aan uw operatie?

Neem contact op of bekijk de Liquidyne productpagina!